Wschodnim okiem: a jak się tu bada?

Ukraina jest największym krajem leżącym w całości w Europie (603,5 tys. km2).

Pod względem liczby ludności zajmuje piąte miejsce (46,4 mln). Kijów wśród największych europejskich miast, plasuje się na siódmej pozycji, uwzględniając dwa rosyjskie miasta Moskwę i Sankt-Petersburg (2,6 mln). Z drugiej strony Ukraina pod względem gęstości zaludnienia (80,2 / km2) zajmuje dalekie 38 miejsce.

68,3 % ludności żyje na obszarach miejskich. Jednakże na potrzeby badań marketingowych populację Ukrainy dzieli się najczęściej na mieszkającą w miastach powyżej 50 tys. mieszkańców (102 miasta 46% populacji) i mieszkającą w mniejszych miastach oraz terenach wiejskich (54%). Badania konsumenckie w dużej mierze są przeprowadzane wśród ludności największych ośrodków miejskich: 6 miastach o liczbie ludności zbliżonej do, lub przekraczającej milion oraz dodatkowo Lwowie, reprezentującym największe miasto Zachodniej Ukrainy. Drugim typowym operatem jest populacja mieszkańców miast o liczbie ludności powyżej 100 tys. Takich miast jest na terenie Ukrainy 49.

Takie sposoby konstrukcji prób wynikają z dużych trudności w dotarciu do respondenta na obszarach 50 tys. - co automatycznie przekłada się na wysoki koszt badania dla klienta, a także ze wzorców konsumpcji i zdolności nabywczej mieszkańców tych obszarów. Trudności w dotarciu generuje wspomniana niska gęstość zaludnienia, słaba i o niskiej jakości sieć drogowa, niedostateczny rozwój komunikacji publicznej jak również stopień rozwoju linii telefonicznych. Wystarczy wspomnieć, iż linie telefoniczne telefonii stacjonarnej pokrywają ok. 20% obszarów wiejskich Ukrainy. Jest to powodem dla którego badania CATI nie są na nich przeprowadzane, co więcej objęte nimi są najczęściej miasta 100 tys. +. Powyższe trudności znalazły również odzwierciedlenie w badaniach telemetrycznych. Obszary 50 tys. – zostały nimi objęte dopiero w 2008 roku.

Oczywiście obszary wiejskie nie są białą plamą na karcie Ukrainy dla marketerów i socjologów. Przeprowadzane są tam regularnie badania PAPI. W dużej mierze są to badania omnibusowe. Również w badaniach społecznych, m.in. badaniach preferencji politycznych, nastrojów wśród ludności nie można pozwolić sobie na pomijanie obszarów wiejskich. Zważając jednak na czas realizacji polowych etapów podobnych badań na terenie całej Ukrainy (zazwyczaj oscyluje wokół 10 dni) nie nadają się one do mierzenia wszystkich zjawisk.

Mając to na uwadze istnieje duże prawdopodobieństwo, że o fakcie przelania się czary goryczy w ukraińskim społeczeństwie (która wedle publikowanych badań, obserwacji częstotliwości ulicznych manifestacji oraz nastrojów społecznych jest bliska wypełnieniu) szybciej dowiemy się z relacji telewizyjnych reporterów niż raportów biur badania opinii publicznej.

* żródła danych: UN, State Statistics Committee of Ukraine, Establishment Survey (GfK Ukraine)

Piotr Idzik, Kijów